Nederland herbergt een overvloed aan prachtige oude gebouwen en bouwwerken. Op veel van deze plaatsen is de oorspronkelijke structuur in de loop der tijd verloren gegaan door natuurlijke slijtage of doordat het gebouw onherkenbaar is veranderd. Veel oude gebouwen in Nederland zijn de laatste jaren echter gerenoveerd en gerestaureerd, waarbij procedures als adaptief hergebruik een vitale rol spelen bij het behoud van het erfgoed van ons land. Veel van deze oude locaties zijn beschermd als rijksmonument, wat betekent dat ze niet mogen worden gewijzigd of ingrijpend veranderd zonder toestemming van een door de overheid aangewezen autoriteit. De meeste van deze beschermde monumenten hebben ook strikte richtlijnen voor hoe ze kunnen worden gerepareerd en afgesloten van de buitenwereld. Dit artikel legt uit welke soorten historische locaties in Nederland als monument beschermd zijn, schetst de processen die gepaard gaan met renovatie en restauratie van deze locaties en geeft enkele voorbeelden van succesvolle projecten die in het hele land hebben plaatsgevonden.
Welke soorten historische plaatsen zijn beschermd als monument?
In Nederland is een aantal gebouwen en bouwwerken aangewezen als rijksmonument. Hieronder vallen kastelen, windmolens, watertorens en bruggen die van historisch belang zijn en de moeite van het bewaren waard worden geacht. Andere soorten historische locaties die in Nederland als monument worden beschermd, zijn historische steden, boerderijen en heidevelden waar het culturele erfgoed meer immaterieel is. Voorbeelden van dit soort historische locaties zijn historische gebouwen, slagvelden en plaatsen waar historische gebeurtenissen hebben plaatsgevonden.
Het proces van renovatie en restauratie van een beschermd monument.
Het proces van renovatie en restauratie van een beschermd monument is in Nederland geregeld in de Welstandswet. Deze wet bepaalt het kader voor zowel de renovatie van oude gebouwen als de restauratie van monumenten.
Voordat een architect aan een beschermd monument begint, moet hij een vergunning aanvragen bij de bevoegde overheidsinstantie. Als die wordt verleend, kan de architect aan de slag met de renovatie of restauratie. Afhankelijk van het type gebouw waaraan wordt gewerkt en de geplande renovatie- of restauratiewerkzaamheden, bepaalt deze vergunning ook de methoden die bij de renovatie en restauratie worden gebruikt. Zo zijn renovaties en restauraties van historische gebouwen meestal onderworpen aan de bouwvoorschriften die bepalen hoe deze structuren moeten worden onderhouden en bijgewerkt. Dit is een bedrijf dat monument verbouwen uitvoert.
Succesvolle projecten in Nederland: voorbeelden van renovatie en restauratie.
De volgende voorbeelden van renovatie en restauratie laten zien hoe het proces van renovatie en restauratie van een beschermd monument in Nederland succesvol kan zijn.
-
De Voorburgse molen: De molen in Voorburg werd eind 19e eeuw gebouwd als graanmolen. Na meer dan 100 jaar als graanmolen te zijn gebruikt, werd het gebouw begin jaren 2000 verkocht en had het geen functie meer. Om zowel het gebouw als de erfgoedwaarde van de omgeving te behouden, besloot de gemeente Voorburg de molen te renoveren en te restaureren als cultureel centrum. Na een uitgebreide restauratie is de molen in 2010 heropend als museum.
-
Het Gofferthuis: Het Gofferthuis in Groningen is een complex van verschillende gebouwen die in de 17e eeuw werden gebouwd. Het huis is gebouwd als buitenplaats en is daarom een beschermd monument. Omdat het huis in zo'n slechte staat van onderhoud verkeert, is de stad Groningen in 2013 begonnen met een omvangrijk renovatieproject. De renovatiewerkzaamheden omvatten het stabiliseren van het gebouw, het herstellen van het dak en het installeren van een nieuw drainagesysteem. Het Gofferthuis is nu in gebruik als museum.
Update over de status van enkele rijksmonumenten.
In deze update geven we een kort overzicht van de status van enkele van de belangrijkste beschermde monumenten van het land, inclusief details over recente renovaties en restauraties van deze sites. Deze informatie wordt verstrekt als een dienst aan het publiek en is bedoeld om iedereen op de hoogte te houden van het behoud en onderhoud van deze historische sites. Deze monumenten zijn echter zo belangrijk voor ons cultureel erfgoed dat het onwaarschijnlijk is dat ze in de toekomst allemaal gewijzigd of ingrijpend gerestaureerd zullen worden.
Watertoren in Voorburg Watertorens zijn een uniek type historische site die in Nederland beschermd is als rijksmonument. De Voorburgse molen was een windmolen die water uit een nabijgelegen bron naar de omgeving pompte, en het Gofferthuis in Groningen was een keten van onderling verbonden boerderijen die in de 17e eeuw werden gebouwd. De status van deze twee soorten sites is momenteel onduidelijk. Beide zijn weliswaar beschermd als rijksmonument, maar geen van beide is al vele jaren gerenoveerd of gerestaureerd. Het is dan ook onduidelijk of er in de toekomst nog renovatie- of restauratiewerkzaamheden zullen plaatsvinden.